Birleşmiş Milletler (BM) Sudan Bağımsız Milletlerarası Gerçekleri Araştırma Misyonu Üyesi Mona Rishmawi, Sudan’daki bayanlara yönelik cinsel hücum raporlarına ait AA muhabirine değerlendirmede bulundu.
Rishmawi, Sudan’daki iç çatışma nedeniyle bayanların birçoğunun mülteci pozisyonuna düştüğünü söyleyerek, birçok bayanın da eşleri çatışmada öldürüldüğü için öbür ülkelere tek başlarına gitmek zorunda kaldığını belirtti.
Sudanlı bayanların ülkede çok kere yer değiştirdiğini ve seyahatlerde tehlikelerle karşı karşıya kaldığını lisana getiren Rishmawi, “Kadınlardan çok sayıda kayıp hadisesi da yaşanıyor. Kendilerinin ya da sevdiklerinin akıbetini bilmiyoruz. Sudan içinde ve dışında birçok sefer yer değiştirdiler. Sudanlı aileler çoklukla çok çocuklu oluyorlar, bayanlar o çocuklara da tek başına bakmak zorunda kalıyor.” diye konuştu.
Uluslararası insan hakları avukatı Rishmawi, iç çatışma sırasında eşlerini kaybeden bayanların güç şartlarda yaşamak zorunda kaldığına dikkati çekerek, bayanların ailelerinin ve hayatların parçalandığını tabir etti.
KADINLAR TOPLUM TARAFINDAN DAMGALANMAMAK İÇİN CİNSEL TAARRUZLARI GİZLİYOR
Rishmawi, Sudan’daki iç çatışmada bayanlara yönelik ihlallerin ağır bir formda yaşandığını tabir ederek, BM misyonuna Sudan’daki bayanlara yönelik cinsel akın hadiselerinin rapor edildiğini aktardı.
Sudanlı bayanların genel olarak yerinden edilme sırasında kaçarken cinsel hücumlara maruz kaldığını anlatan Rishmawi, göç sırasında tutuklanan bayanların da cinsel akınlara uğradığını kaydetti.
Rishmawi, bayanların ve kız çocuklarının toplumdaki rolleri nedeniyle amaç alındığı ve cezalandırıldığı tespitinde bulunarak, “Toplumdaki yardıma muhtaç insanlara yardım etmek isteyen Sudanlı bayanlar da cinsel ataklara maruz kaldılar.” diye konuştu.
Sudanlı bayanların damgalanmamak için cinsel hücumları gizlediğini aktaran Rishmawi, “Kaç bayanın cinsel atağa maruz kaldığını sayılarla kıymetlendirmek çok sıkıntı zira biliyorsunuz bizim kültürümüzde cinsel şiddetle ilgili çok fazla damgalama var. Aileler bayanlarla kadınlar da kızlarla bu hususta konuşmaktan hoşlanmıyor.” sözlerini kullandı.
Cinsel akın mağduru bayanların toplumdan dışlandığının altını çizen Rishmawi, toplumun cürmü failde değil de mağdurda aradığından bahsetti.
Rishmawi, cinsel atak mağduru bayanların baskılar nedeniyle sıhhatlerini yitirdiklerini belirterek, şöyle devam etti:
“Bu bizim geleneklerimize alışılmamış. İslam dinine muhalif. Bayanlar savaş silahı olarak kullanılıyor. Maalesef, dediğim üzere, bayanlarla röportaj yaptım ve bayanlarla konuştum, çok güçlü bayanlarla konuştum. Size öykülerini anlattıkları sırada mevzu cinsel atağa gelince konuşmak istemiyorlar. Bence siyasi önderler bunun kabul edilemez olduğu, faillerin adalete teslim edileceği istikametinde talimatlar vermeli ve bildiriler yayınlamalıdır. Bayanlara ve bayan vücuduna karşı yürütülen bu savaşın durdurulması gerekiyor.”
SAĞLIK SİSTEMİ ÇÖKMÜŞ DURUMDA
Sudan’daki sıhhat sisteminin iç çatışma nedeniyle çöktüğünü söyleyen Rishmawi, hastanelerin bombalandığını ve kullanılamaz hale geldiğini belirtti.
Rishmawi, sıhhat çalışanlarının çatışmalar nedeniyle işlerini yapamadığına dikkati çekerek, “Doktorlar, hemşireler, ebeler ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Bu yüzden sıhhat sistemi aksıyor.” dedi.
Temel sıhhat hizmetlerine erişimin Sudanlı bayanlar için epey güç olduğunu söz eden Rishmawi, ailelerin kendi gayretleri ile doktor bulmak zorunda kaldıklarını aktardı.
Rishmawi, bilhassa bayanların hastaneye erişiminin kısıtlı olması nedeniyle bayan hastalıklarıyla müdahalelerinin çok sıkıntı olduğunu bildirerek, “Bu hususta detaya girmek istemiyorum, lakin fizikî komplikasyonları var. Aileler, sıhhat hizmeti sağlayıcılarını, yardımcı olmaları için kendileri bulmak zorunda kalıyor. Sıhhat hizmetleri var lakin bu aslında olması gerektiği kadar organize değil zira çatışma bölgelerinde sıhhat sistemi çökmüş durumda.” tespitini yaptı.
Sudanlı bayanların köleleştirilmesi konusunun araştırıldığını söyleyen BM temsilcisi Rishmawi, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kadınların cinsel hedeflerle satılması için köleleştirilmesi hakkında araştırma yapmadık. Bu savların farkındayız ve soruşturmamızı şimdi tamamlamadık. Bayanların köleleştirildiği savı hakikat ya da yanlış diyemeyiz.”
SUDAN’DAKİ İÇ SAVAŞ
Sudan’da 30 yıl süren Ömer el Beşir iktidarının halk ayaklanmasıyla devrilmesi sonrası sivillerin iştirakiyle oluşturulan hükümete karşı ortak darbe yapan ordu ve Süratli Dayanak Kuvvetleri (HDK) ortasındaki güç uğraşı 16 aydır devam ediyor.
Nisan 2023 ortasında başlayan ve Sudan’ın birçok eyaletinde devam eden savaşta ordu, kuzey ve doğudaki eyaletlerde hakimiyetini sürdürürken HDK’nin, batı ve güney eyaletlerinde tesirli olduğu görülüyor.
Savaşın bitirilmesi için başlatılan Suudi Arabistan ve ABD arabuluculuğundaki Cidde görüşmeleri, Mısır’ın öncülük ettiği Sudan’a komşu ülkeler barış teşebbüsü, Doğu Afrika’da Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesinin uğraşları ve Bahreyn’in başşehri Manama’da yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmıştı.
Birleşmiş Milletlere nazaran, dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizinin yaşandığı Sudan’daki çatışmalar sonucu 18 bin 800’den fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 milyon kişi yerinden edildi ve 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç durumda.